Kirigami là gì? 5 bước bắt đầu với nghệ thuật cắt giấy Nhật Bản

Bạn đã bao giờ trầm trồ trước những tấm thiệp pop-up tinh xảo hay những tác phẩm trang trí bằng giấy mỏng manh nhưng đầy cuốn hút chưa? Rất có thể bạn đang chiêm ngưỡng Kirigami, một loại hình nghệ thuật cắt giấy truyền thống tuyệt đẹp của Nhật Bản. Kirigami không chỉ là một hoạt động thủ công mà còn là một cách tuyệt vời để biến những tờ giấy đơn giản thành các tác phẩm nghệ thuật tinh xảo.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ kirigami là gì, phân biệt với Origami, và cung cấp 5 bước hướng dẫn chi tiết từ chuẩn bị dụng cụ đến hoàn thiện sản phẩm đầu tay, giúp bạn dễ dàng bắt đầu hành trình sáng tạo đầy thú vị này.

Kirigami là gì? Khám phá sự khác biệt với nghệ thuật gấp giấy Origami

Trước khi cầm dao và giấy lên, chúng ta hãy cùng tìm hiểu một chút về bản chất và sự khác biệt của môn nghệ thuật độc đáo này nhé. Việc này sẽ giúp bạn có một nền tảng vững chắc và tránh được những nhầm lẫn không đáng có.

Định nghĩa và nguồn gốc của nghệ thuật cắt giấy Kirigami

Kirigami (切り紙) là nghệ thuật cắt giấy truyền thống của Nhật Bản, có tên gọi được ghép từ hai chữ: “kiru” (切る) nghĩa là “cắt” và “kami” (紙) nghĩa là “giấy”. Nói một cách đơn giản, đây là nghệ thuật tạo hình trên giấy bằng cách cắt và gấp. Nguồn gốc của Kirigami được cho là xuất hiện đầu tiên tại các đền chùa Nhật Bản như một cách để thể hiện lòng thành kính với các vị thần. Đến khoảng thế kỷ 17, Kirigami mới dần trở nên phổ biến khắp châu Á và sau đó lan rộng ra toàn thế giới.

Ban đầu, các thiết kế Kirigami thường mang tính đối xứng cao, biểu trưng cho những điều tốt đẹp như sự thịnh vượng, hoàn hảo và quý phái. Ngày nay, nghệ thuật cắt giấy Kirigami đã phát triển vượt bậc, trở thành một phần không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực của đời sống hiện đại.

Kirigami và Origami khác nhau ở điểm nào?

Điểm khác biệt cốt lõi và dễ nhận biết nhất giữa Kirigami và Origami nằm ở hành động “cắt”. Trong khi Origami truyền thống chỉ sử dụng kỹ thuật gấp giấy, không dùng kéo hay keo dán, thì Kirigami cho phép người nghệ sĩ sử dụng dao hoặc kéo để cắt giấy, kết hợp với việc gấp để tạo nên tác phẩm.

Nhiều người xem Kirigami là một biến thể của gấp giấy origami, nhưng qua thời gian, nó đã phát triển thành một môn nghệ thuật riêng biệt với những kỹ thuật và phong cách đặc trưng.

Để giúp bạn dễ hình dung hơn, chúng tôi tại Tự Học Tiếng Nhật đã tổng hợp sự khác biệt chính trong bảng dưới đây:

5 bước bắt đầu với nghệ thuật cắt giấy Kirigami cho người mới

Khi mới bắt đầu, có thể bạn sẽ cảm thấy hơi choáng ngợp trước những tác phẩm cầu kỳ. Nhưng đừng lo, cũng như việc học một ngôn ngữ mới, chỉ cần đi đúng hướng và bắt đầu từ những điều cơ bản, bạn sẽ nhanh chóng tiến bộ. Chúng tôi đã từng ở vị trí của bạn và đây là 5 bước đơn giản đã giúp chúng tôi bắt đầu hành trình này.

Bước 1: Chuẩn bị những dụng cụ làm Kirigami cơ bản

Bạn không cần quá nhiều dụng cụ đắt tiền để bắt đầu. Trên thực tế, chỉ với vài món đồ cơ bản, bạn đã sẵn sàng để sáng tạo.

• Giấy: Bạn có thể bắt đầu với giấy in thông thường. Khi đã quen tay, hãy thử các loại giấy có định lượng dày hơn (khoảng 180-220 gsm) để tác phẩm cứng cáp hơn, đặc biệt là với thiệp pop-up.
• Dao cắt: Một con dao rọc giấy thông thường hoặc dao trổ chuyên dụng (dao mổ cán số 3, lưỡi số 11 là lựa chọn phổ biến) với lưỡi dao sắc, mảnh sẽ giúp đường cắt của bạn gọn gàng và chính xác.
• Thớt lót (Bàn cắt): Đây là một dụng cụ rất quan trọng để bảo vệ mặt bàn của bạn và giữ cho lưỡi dao bền hơn. Thớt lót bằng cao su tự phục hồi là lựa chọn lý tưởng.
• Thước kẻ: Một chiếc thước kim loại sẽ giúp bạn cắt những đường thẳng một cách hoàn hảo và an toàn, tránh dao lẹm vào tay.
• Dụng cụ khác: Bút chì để vẽ mẫu, bút bi hết mực để tạo nếp gấp, và một ít keo sữa hoặc keo khô để dán các chi tiết nếu cần.

Bước 2: Lựa chọn và in các mẫu Kirigami đơn giản

Với người mới, việc bắt đầu với các mẫu có sẵn (pattern) là cách tốt nhất. Internet là một kho tàng vô tận với các mẫu cắt giấy Kirigami miễn phí.

Hãy tìm kiếm những từ khóa như “mẫu Kirigami đơn giản”, “Kirigami pattern for beginners” hoặc “mẫu bông tuyết Kirigami”. Ưu tiên chọn những mẫu có ít chi tiết nhỏ, nhiều đường thẳng và có tính đối xứng cao. In mẫu ra giấy và bạn đã sẵn sàng cho bước tiếp theo.

Bước 3: Nắm vững các kỹ thuật cắt giấy cơ bản

Trước khi thực hiện một tác phẩm hoàn chỉnh, hãy dành chút thời gian để luyện tập các kỹ thuật cắt cơ bản trên giấy nháp.

• Cắt đường thẳng: Đặt thước kim loại dọc theo đường cần cắt, tì dao vào cạnh thước và kéo một đường dứt khoát.
• Cắt đường cong: Cầm dao chắc tay và từ từ xoay tờ giấy (thay vì xoay cổ tay) để điều khiển đường cắt theo đường cong.
• Cắt chi tiết nhỏ và góc nhọn: Luôn bắt đầu cắt từ những chi tiết nhỏ nhất, phức tạp nhất ở bên trong trước khi cắt các đường bao lớn bên ngoài. Điều này giúp tờ giấy giữ được sự ổn định.

Hãy nhớ rằng, sự kiên nhẫn là chìa khóa. Đừng cố gắng cắt quá nhanh, nếu không bạn sẽ dễ làm rách giấy hoặc cắt phạm vào chi tiết khác.

Bước 4: Thực hành cắt theo mẫu đã chọn

Bây giờ là lúc áp dụng những gì bạn đã luyện tập vào mẫu đã in. Cố định tờ giấy có in mẫu lên trên tờ giấy màu bạn muốn làm tác phẩm.

Hãy bắt đầu cắt một cách cẩn thận, tuân thủ nguyên tắc “từ trong ra ngoài, từ chi tiết đến tổng thể”. Ban đầu, tay bạn có thể hơi run hoặc đường cắt chưa được mượt mà, nhưng đừng nản lòng. Đây là một phần của quá trình học hỏi mà bất kỳ ai theo đuổi nghệ thuật cắt giấy này cũng đều trải qua.

Bước 5: Gấp và tạo hình để hoàn thiện tác phẩm

Sau khi đã cắt xong tất cả các chi tiết, hãy nhẹ nhàng gỡ bỏ phần giấy thừa. Đối với các tác phẩm có yếu tố 3D hoặc thiệp pop-up, đây là bước quan trọng để “thổi hồn” vào chúng.

Trên các mẫu Kirigami, thường sẽ có ký hiệu cho các đường gấp:

• Đường nét đứt (—): Gấp lõm (Valley fold – gấp tạo thành hình chữ V).
• Đường chấm gạch (- . – .): Gấp lồi (Mountain fold – gấp tạo thành hình chữ A).

Dùng một chiếc bút bi hết mực hoặc đầu tù của que kim loại kẻ nhẹ theo các đường này để tạo nếp trước, sau đó mới gấp. Nếp gấp của bạn sẽ sắc nét và đẹp hơn rất nhiều.

Vượt qua thử thách đầu tiên: Mẹo và các mẫu Kirigami dễ làm

Hoàn thành tác phẩm đầu tay luôn là một cảm giác tuyệt vời. Để giúp bạn có một khởi đầu suôn sẻ, đây là một vài hướng dẫn và mẹo nhỏ mà chúng tôi đã đúc kết được.

Hướng dẫn làm thiệp Kirigami (thiệp pop-up) đơn giản tại nhà

Một tấm thiệp pop-up đơn giản là một dự án hoàn hảo cho người mới bắt đầu. Đây là cách làm thiệp Kirigami đơn giản với hình hộp quà bật lên:

1. Chuẩn bị: Lấy một tờ giấy bìa màu (ví dụ: màu xanh) làm ruột thiệp. Gấp đôi lại.
2. Vẽ đường cắt: Từ phía đường gấp, vẽ hai cặp đường thẳng song song có độ dài khác nhau vào trong. Đây sẽ là các bậc để tạo hiệu ứng 3D.
3. Cắt: Dùng dao cắt theo hai đường thẳng vừa vẽ. Không cắt vào đường gấp của tờ giấy.
4. Tạo nếp và gấp: Mở tờ giấy ra, dùng tay đẩy phần vừa cắt vào phía trong để tạo thành một cái bậc nổi lên khi mở thiệp.
5. Trang trí: Cắt một hình chữ nhật hoặc vuông từ giấy màu khác, trang trí thành hộp quà và dán lên mặt của cái bậc vừa tạo.
6. Hoàn thiện: Dán tấm ruột thiệp này vào một tấm bìa khác lớn hơn một chút để làm bìa ngoài. Vậy là bạn đã có một tấm thiệp pop-up xinh xắn!

Tổng hợp các mẫu cắt giấy Kirigami đẹp và dễ thực hiện

Để bạn không phải băn khoăn tìm kiếm, dưới đây là một vài ý tưởng về các mẫu Kirigami rất phù hợp cho người mới:

• Bông tuyết: Đây là mẫu Kirigami kinh điển. Chỉ cần gấp giấy và cắt vài đường đơn giản, bạn sẽ có một bông tuyết đối xứng hoàn hảo.
• Dây trang trí hình người/động vật: Gấp giấy theo kiểu đàn xếp (zig-zag), vẽ nửa hình người hoặc con vật ở mặt trên cùng (lưu ý để hai tay/chân chạm vào nếp gấp), sau đó cắt theo hình vẽ. Khi mở ra, bạn sẽ có một dây hình nối liền nhau rất dễ thương.
• Hoa lá đơn giản: Các mẫu hoa với cánh tròn, to và ít chi tiết cũng là một lựa chọn tuyệt vời.

Những lỗi sai thường gặp người mới bắt đầu cần tránh

Ai cũng từng mắc lỗi, và chúng tôi cũng không ngoại lệ. Dưới đây là những sai lầm phổ biến nhất để bạn có thể tránh:

• Dùng dao quá cùn: Lưỡi dao cùn sẽ làm xơ, rách giấy và khiến bạn phải dùng nhiều lực hơn, dễ gây nguy hiểm.
• Cắt đường bao ngoài trước: Điều này làm tờ giấy mất đi sự liên kết, khiến việc cắt các chi tiết nhỏ bên trong trở nên cực kỳ khó khăn.
• Quá vội vàng: Kirigami là nghệ thuật của sự kiên nhẫn. Cắt quá nhanh sẽ dẫn đến những đường cắt lem nhem, thiếu chính xác.
• Chọn mẫu quá sức: Bắt đầu với một mẫu quá phức tạp có thể khiến bạn dễ nản lòng. Hãy đi từng bước một.

Nâng cao kỹ năng và tìm kiếm nguồn cảm hứng vô tận

Khi đã tự tin hơn với những kỹ thuật cơ bản, bạn có thể bắt đầu khám phá thế giới rộng lớn và đầy cảm hứng của Kirigami.

Các tác phẩm Kirigami nổi tiếng trên thế giới

Nhiều nghệ sĩ đã đưa Kirigami lên một tầm cao mới, biến những tờ giấy thành các tác phẩm điêu khắc 3D hay những bức tranh tinh xảo đến đáng kinh ngạc. Những nghệ sĩ như Masayo Fukuda, nổi tiếng với tác phẩm bạch tuộc được cắt từ một tờ giấy duy nhất, hay Nahoko Kojima với những tác phẩm điêu khắc giấy kích thước thật, là nguồn cảm hứng vô tận. Việc chiêm ngưỡng các tác phẩm của họ sẽ mở ra cho bạn những ý tưởng và khả năng mới của nghệ thuật cắt giấy. Thậm chí, nhiều câu chuyện cổ tích như nàng tiên ống tre cũng có thể trở thành nguồn cảm hứng bất tận.

Ứng dụng của Kirigami trong trang trí và đời sống hiện đại

Kirigami không chỉ dừng lại ở những tác phẩm nghệ thuật để trưng bày. Nó có vô số ứng dụng thực tế trong cuộc sống:

• Thiệp chúc mừng và sách pop-up: Đây là ứng dụng phổ biến và được yêu thích nhất.
• Trang trí nội thất: Bạn có thể tạo ra những chiếc hộp đèn (lightbox) lung linh, những bức tranh treo tường độc đáo hay những dây trang trí cho các bữa tiệc.
• Thời trang và kiến trúc: Các kỹ thuật của Kirigami còn là nguồn cảm hứng cho các nhà thiết kế thời trang và kiến trúc sư để tạo ra những kết cấu và hoa văn độc đáo.
• Khoa học và công nghệ: Đáng ngạc nhiên là các nguyên lý của Kirigami còn được ứng dụng để thiết kế các tấm pin mặt trời có thể gập lại, robot mềm hay các vật liệu siêu nhẹ trong y học và hàng không vũ trụ.

Kirigami là một minh chứng tuyệt vời cho thấy sức sáng tạo của con người là vô hạn, cũng giống như vẻ đẹp và sự phức tạp trong từng nét của chữ kanji đẹp. Nó không chỉ là một hoạt động thủ công mà còn là một hình thức thư giãn, rèn luyện sự kiên nhẫn và tỉ mỉ. Đây là một phần quan trọng trong bức tranh đa sắc màu của văn hóa nhật bản, bên cạnh những lễ hội truyền thống như lễ hội búp bê hay những vật phẩm mang tính biểu tượng như ô truyền thống nhật bản.

Với những hướng dẫn chi tiết trong bài, hy vọng bạn đã có đủ tự tin để bắt đầu hành trình chinh phục nghệ thuật cắt giấy độc đáo này. Hãy kiên trì luyện tập, bởi mỗi tác phẩm hoàn thành đều là một minh chứng cho sự khéo léo và sáng tạo của bạn.

Để khám phá sâu hơn về văn hóa Nhật Bản và bắt đầu hành trình học tiếng Nhật một cách bài bản, hãy đăng ký học thử và trải nghiệm để bắt đầu làm quen, luyện tập và từng bước khám phá thế giới tiếng Nhật theo cách dễ hiểu và sinh động nhất. Tại Tự Học Tiếng Nhật, chúng tôi mang đến cho bạn lộ trình ôn thi JLPT được xây dựng theo đúng chuẩn và phù hợp với năng lực của mỗi người.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo. Để được tư vấn tốt nhất, vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi để được tư vấn cụ thể dựa trên nhu cầu thực tế của bạn.